Overige monumentale bouwwerken

Emmaweg 1 te Maarssen is gebouwd in Jugendstil in 1904/05 in opdracht van de huisarts A.M. Hartog. Het is opgetrokken uit baksteen dat grotendeels wit is gepleisterd. De gevels worden gesierd door groen verglaasde bakstenen lijsten en strekken. De ramen aan de voorzijde en de Kerkweg laten prachtige Jugendstilbloemmotieven zien. In dit pand bevond zich een door Gerrit Rietveld in 1922 ontworpen spreekkamer, die algemeen gezien werd als een belangrijk ontwerp binnen zijn oeuvre, maar die helaas verloren is gegaan.

Deze groepsschuilplaats, gebouwd in 1939/40, is een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en bedoeld om een kleine eenheid militairen (ongeveer 12 man) bescherming te bieden tijdens vijandelijke beschietingen. De elders gelegen gevechtsposities van de militairen lagen in open opstellingen, de groepsschuilplaats was dus een wijkplaats, geen mini-fort waar men de vijand in opwachtte. Wij zien op de foto dat de aanaarding van de schuilplaats is verdwenen, waardoor de heipalen zichtbaar zijn. Deze waren nodig vanwege de slappe bodem; zij steken boven de bodem uit om onderlopen te voorkomen bij inundatie.

 

 

 

Ter verbetering van de polderbemaling werd het bestaande gemaal in 1930 vervangen door dit nieuwe gemaal naar een ontwerp van Ammerdorffer, voormalig bouwkundig hoofdopzichter van de Gemeente waterleidingen te Amsterdam. Het is een bakstenen complex van één bouwlaag met een zadeldak boven de middelste beuk en platte daken boven de zijbeuken. De deuren en vensters zijn van staal. Het gemaal is in 1971 vervangen door een automatisch gemaal, maar de twee originele door dieselmotoren aangedreven pompen in het interieur zijn nog steeds operationeel.

 

 

 

Kantoor annex Laboratorium ACF, Straatweg 2A. Dit complex is in 1936 ontworpen door architect W. Wijmstra in kubistische stijl met details in expressionistische stijl. Opdrachtgever was ACF, een chemisch concern dat o.a. kinine produceerde. In 1955 is het gebouw aan de linkerzijde in dezelfde stijl uitgebreid, waardoor de L-vormige plattegrond veranderde in een U-vormige plattegrond. Het pand telt twee bouwlagen onder een plat dak met forse overstek. Het laboratorium was gevestigd op de verdieping.

 

 

 

Bouw

Het huis Bolenstein heeft zijn naam te danken aan de eerste bewoner, namelijk Dirck van Bole van Eemst. Hij was schepen te Utrecht en gaf omstreeks 1340 opdracht tot het bouwen van een rechthoekige woontoren. Het huis voornamelijk als verdedigingswerk bedoeld. De grond waarop de woontoren is gebouwd, had de familie van Bole in leen van de bisschop van Utrecht. Zij waren een aanzienlijke familie uit de stad Utrecht. Na de eerste bouw is het geheel in de loop van de eeuwen diverse keren verbouwd.

Ontwikkeling

De Staten in Utrecht erkennen in 1538 Bolenstein als Ridderhofstad, op dat moment in bezit van de familie Van Nijenrode (zij bezaten ook het kasteel Nijenrode te Breukelen). Om dit predicaat te krijgen moest het huis omgeven zijn van een gracht met ophaalbrug en de eigenaar moest een adellijke titel dragen. Het leverde de eigenaar onder andere belastingvoordelen op. Vanaf het begin van de 17^e eeuw is begonnen het kasteel meer het karakter te geven van een buitenplaats. Omstreeks 1625 is de toegangsbrug naar het huis verplaatst. In 1661 zijn twee bijgebouwen gebouwd met daartussen het huidige toegangshek. Het hek staat tussen ronde gemetselde pijlers met daarop schildhoudende leeuwen. Op de linker pijler prijkt het wapenschild van Dirck van Bole. Het rechter wapenschild is van voormalige eigenaar. Aan de balustrade van het balkon (de vechtzijde) is een wapen van het de familie van Bole te zien .In 1825 is het dak dat heden ten dage op het huis zit aangebracht. Aan het begin van de 19^e eeuw geeft Jacob de Malapart opdracht gegeven tot een enorme verbouwing en is de tuininrichting onder handen genomen, waaraan het huidige uiterlijk is te danken. Bij de aanleg van de nieuwe Wilhelminaweg in 1903 is de theekoepel van Bolenstein verhuist naar Molendijk bij Beek en Hoof te Loenen aan de Vecht. Aan het begin van de 21^e eeuw is het geheel door de huidige eigenaar gerestaureerd. Naast de restauratie van het huis is de tuin onder handen genomen en is aan de vechtzijde een het houtenhekwerk vervangen. Een fraai geheel bestaande uit laag metselwerk en gemetslede pilaren met daartussen spijlen hekwerk.

Locatie

Bolenstein ligt aan de noordzijde van Maarssen ten westzijde van de Vecht. Het adres is Bolensteinseweg 1-3.

 

Locatie

Herteveld ligt aan de noordzijde van Maarssen op de westelijke oever van de Vecht. Het adres is Straatweg 17.

De adressen van de voormalig oranjerie en – koetshuis zijn, respectievelijk Straatweg 17a en Straatweg 19.

Bouw

In opdracht van Dirck van Zinnick is de buitenplaats Herteveld rond 1630 gebouwd. In dezelfde periode liet hij ook de naastgelegen buitenplaats Leeuw en Vecht bouwen. Dirck, was juwelier in Amsterdam en een familielid van Joan Huydecoper. Na zijn overlijden erfde zijn vrouw, Anne van Zinnick, beide buitenplaatsen. Het oorspronkelijk gebouwde Leeuw en Vecht is in de negentiende eeuw afgebroken.

Ontwikkeling

Herteveld behoort tot de eerst gebouwde buitenplaatsen, de huizen zijn als ‘stadhuis buiten’ uitgevoerd. Kenmerkend voor deze stijl zijn de blinde zijgevels.

Na de bouw van de hoofdwoning is in de tweede helft van de zeventiende eeuw op de buitenplaats een tuinmaningswoning gebouwd. De hoofdwoning is de loop der eeuwen meerdere malen grondig verbouwd.

In de eerste helft van de achttiende eeuw is een oranjerie aan de buitenplaats toegevoegd (zie afbeeldingen). De oranjerie staat ‘verscholen’ links achter de hoofdwoning en is voorzien van een theekoepel (‘Chinese tent’). In vroeger jaren behoorde tot het landgoed ook de boerderij De reizende man.

Omstreeks 1790 is het huidige toegangshekwerk met vier hardstenen pijlers en loden siervazen geplaatst. De siervazen zijn in de negentiende eeuw toegevoegd (zie afbeeldingen).

In 1804 wijzigt de voorgevel van de hoofdwoning. Grote raampartijen, voorzien van luiken, sieren sindsdien de voorzijde van de woning. Mogelijk is rond deze periode ook het koetshuis gebouwd (zie afbeeldingen). Daaropvolgend, in 1870, volgt een ingrijpende verbouwing van de hoofdwoning en krijgt het pand het negentiende-eeuwse karakter, zoals heden ten dage is te zien.

Omstreeks 1950 is de buitenplaats verkaveld en verkocht omdat de toenmalige bewoner het geheel niet meer kon onderhouden. Zo ontstaan er drie kavels; de oranjerie, het huis, het koetshuis (en daarbij behorende tuinmanswoning), het toegangshek en het park vormen niet langer één geheel.

In de hoofdwoning is tot aan 1972 een zeilmakerij gevestigd geweest met daarin grote naaimachines om de zeilen voor boten te maken. Daarna komt het in particulier bezit en vindt in 1979-1980 restauratie van het huis plaats.

Twee marmeren, mythologische borstbeelden van de godinnen Flora en Diana die ooit de tuin sierden, zijn aan het einde van de achttiende eeuw in de tuin begraven. De beelden pasten niet meer in het tuinontwerp, omdat dit veranderde in een Engelse landschapstuin. Bij het graven van het Amsterdams-Rijnkanaal werden de beelden teruggevonden en in 1955 aan het Rijksmuseum verkocht. Momenteel heeft het Vechtstreekmuseum in Maarssen beide borstbeelden in langdurige bruikleen. (Zie afbeelding…)